Najważniejsze dyrektywy dla sektora maszynowego to dyrektywa maszynowa MD 2006/42/WE, dyrektywa niskonapięciowa LVD 2014/35/UE i dyrektywa o kompatybilności elektromagnetycznej EMC 2014/30/UE. Klasyfikacja produktu ma na celu określić przynależność produktu do dyrektyw unijnych. W tym celu, na podstawie definicji produktów zawartych w odpowiednich dyrektywach, dokonuje się identyfikacji wyrobu.

Maszyny podlegające dyrektywie maszynowej 2006/42/WE, których źródłem energii jest m.in. energia elektryczna, muszą również być zbudowane zgodnie z postanowieniem dyrektywy niskonapięciowej LVD 2014/35/UE i dyrektywy o kompatybilności elektromagnetycznej EMC 2014/30/UE. Jednak to, z jakim produktem tak naprawdę mamy do czynienia, decyduje tzw. klasyfikacja produktu, która powinna być częścią oceny zgodności produktu.

O kompatybilności elektromagnetycznej pisałem w artykule “Dyrektywa EMC o kompatybilności elektromagnetycznej”.

Powiązany temat: Dyrektywa EMC o kompatybilności elektromagnetycznej

Najwięcej maszyn podlegających dyrektywie maszynowej 2006/42/WE zbudowana jest z wykorzystaniem komponentów zasilanych energią elektryczną. Wyjątkiem są niektóre elementy bezpieczeństwa, osprzęt do podnoszenia wykorzystujący np. siłę mięśni ludzkich, łańcuchy, liny i pasy, które całkowicie w tym artykule mam zamiar pominąć.

Klasyfikacja produktu wg dyrektywy maszynowej 2006/42/WE

Jedną z definicji zawartych w dyrektywie maszynowej MD 2006/42/WE jest definicja maszyny. Brzmi ona następująco (art. 2 a):

Zespół, wyposażony lub przeznaczony do wyposażenia w mechanizm napędowy inny niż bezpośrednio wykorzystujący siłę mięśni ludzkich lub zwierzęcych, składający się ze sprzężonych części lub elementów, z których przynajmniej jedna wykonuje ruch, połączonych w całość mającą konkretne zastosowanie.

Jeśli maszyna odpowiada tej definicji, to wiemy na pewno, że maszyna musi być wykonana z postanowieniem tej dyrektywy. Producent maszyny będzie musiał wykonać ocenę zgodności wg modułu A, B lub H, zgodnie z dyrektywą maszynową MD 2006/42/WE.

Maszyna może być także tzw. „maszyną nieukończoną”. Definicja maszyny nieukończonej brzmi następująco (art. 2g):

„Maszyna nieukończona” oznacza zespół, który jest prawie maszyną, ale nie może samodzielnie służyć do konkretnego zastosowania. Układ napędowy jest maszyną nieukończoną. Jedynym przeznaczeniem maszyny nieukończonej jest włączenie do lub połączenie z inną maszyną lub inną maszyną nieukończoną lub wyposażeniem, tworząc w ten sposób maszynę, do której ma zastosowanie niniejsza dyrektywa;

Klasyfikacja produktu wg dyrektywy niskonapięciowej LVD 2014/35/UE

Dyrektywa niskonapięciowa LVD dotyczy tzw. sprzętu elektrycznego. Definicja sprzętu elektrycznego brzmi następująco (art. 1):

Każdy sprzęt przeznaczony do użytku przy napięciu z zakresów między 50 V a 1000 V prądu przemiennego oraz między 75 V a 1500 V prądu stałego.

Jeśli wyposażenie elektryczne odpowiada definicji sprzętu elektrycznego wg art. 1 dyrektywy niskonapięciowej LVD 2014/35/UE, to wiadomo również, że maszyna będzie musiała być wykonana z postanowieniem tej dyrektywy. Wyznacznikiem przynależności jest zakres napięcia elektrycznego po stronie zasilania maszyny.

W przypadku akurat dyrektywy LVD 2014/35/UE, dyrektywa maszynowa 2006/42/WE w p. 1.5.1 wprowadza pewien wyjątek. Dyrektywa maszynowa mówi o tym wprost, że postanowienia dyrektywy niskonapięciowej mają zastosowanie dla maszyn (dyrektywa 2006/42/WE powołuje się na nieaktualny numer dyrektywy niskonapięciowej 73/23/EWG). Jednakże obowiązki dotyczące oceny zgodności i wprowadzania do obrotu lub oddawania do użytku maszyn w odniesieniu do zagrożeń ze strony elektryczności są regulowane wyłącznie dyrektywą maszynową 2006/42/WE. Oznacza to, że nie trzeba wykonywać oceny zgodności wg dyrektywy niskonapięciowej LVD 2014/35/UE, ani powoływać się na tą dyrektywę w deklaracji zgodności maszyny w przypadku, gdy produkt został wcześniej zidentyfikowany jako podlegający dyrektywie maszynowej MD 2006/42/WE.

Klasyfikacja produktu wg dyrektywy o kompatybilności elektromagnetycznej EMC 2014/30/UE

Dyrektywa o kompatybilności elektromagnetycznej EMC 2014/30/UE w. art. 3 wprowadza trzy definicje produktu podlegającego tej dyrektywie:

• (art. 3.1.1) „Urządzenie” – oznacza jakąkolwiek aparaturę lub stacjonarną instalację;
• (art. 3.1.2) „Aparatura” oznacza każde gotowe urządzenie lub ich kombinacje udostępnione na rynku jako pojedyncze jednostki funkcjonalne przeznaczone dla użytkownika końcowego i które mogą wytwarzać zaburzenia elektromagnetyczne, lub na których działanie takie zaburzenia mogą mieć wpływ;
• (art. 3.1.3) „Instalacja stacjonarna” oznacza szczególną kombinację kilku rodzajów aparatury oraz, w stosownych przypadkach, innych urządzeń, które są montowane, instalowane i których przeznaczeniem jest stałe użytkowanie w z góry określonym miejscu;

Każda maszyna, zasilana ze źródła energii elektrycznej będzie zgodna z jedną z tych trzech definicji. Oznacza to, że producent maszyny będzie musiał wykonać ocenę zgodności wg modułu A, B lub C, zgodnie z dyrektywą o kompatybilności elektromagnetycznej EMC 2014/30/UE.

Warto taką klasyfikację wykonać np. w postaci listy kontrolnej. Klasyfikacja produktu powinna być wykonana na podstawie definicji zawartych w odpowiednich dyrektywach. Odpowiednio zidentyfikowany produkt może wykluczyć bądź wprowadzić konieczność rozszerzenia oceny zgodności o każdą z trzech wymienionych dyrektyw.

Pomocą w zidentyfikowaniu produktu może być ten algorytm, zaproponowany przeze mnie:

Niestety do tego tematu podchodzi się różnie. Błędy popełniają nawet jedni z bardziej liczących się producentów, wyznaczających nowe kierunki w rozwoju technologii. Weźmy dla przykładu roboty, produkowane dla potrzeby przemysłu. Niektórzy producenci identyfikują robota jako maszynę nieukończoną. Jest to słuszne podejście, robot sam w sobie zazwyczaj nie służy do konkretnego zastosowania. Producent robota sporządza instrukcję montażu i deklarację włączenia maszyny nieukończonej, a na tabliczce znamionowej nie umieszcza znaku CE, zgodnie z założeniami dla maszyny nieukończonej. Producent robota uważa, że to już wszystko.

Trudno jednak wykluczyć zgodność robota z definicją aparatury zawartej w dyrektywie o kompatybilności elektromagnetycznej EMC 2014/30/UE. Niektórzy producenci robotów stosują się do dyrektywy o kompatybilności elektromagnetycznej, stąd na niektórych robotach widnieje znak CE. Aparatura podlegająca dyrektywie o kompatybilności elektromagnetycznej EMC 2014/30/UE wymaga obowiązkowego oznakowania znakiem CE.