Przepisy i rozporządzenia

Dyrektywy nowego podejścia – maszynowa i narzędziowa

Funkcjonowanie unijnego prawodawstwa harmonizacyjnego nowego podejścia wymaga, aby normy zharmonizowane gwarantowały określony poziom ochrony w odniesieniu do zasadniczych wymagań ustalonych w prawodawstwie. Jest to jedno z głównych zadań, nad którymi pracuje Komisja Europejska, realizując swoją politykę silnego procesu i infrastruktury europejskiej normalizacji.
Kiedyś każdy kraj posiadał własne przepisy, które utrudniały przepływ produktów w państwach członkowskich Unii Europejskiej. Za bariery hamujące swobodny przepływ uznano [1]:
  • bariery graniczne (w tym celne),
  • bariery techniczne (przepisy i normy),
  • bariery fiskalne (podatkowe).
Pokonywanie wymienionych barier zajęło UE niemało czasu. Prace nad zmianami rozpoczęto 1983 r., a w dwa lata później zostało przyjęte tzw. nowe podejście do harmonizacji technicznej i normalizacji, w którego ramach sformułowano zasady stanowiące założenia do modeli oceny zgodności [1]:
  • harmonizowane,przepisy prawne powinny być ograniczone do podstawowych wymagań bezpieczeństwa,zwartych w dyrektywach nowego podejścia;
  • szczegółowe,wymagania techniczne bezpieczeństwa będą zawarte w europejskich normach,zharmonizowanych z tymi dyrektywami;
  • stosowanie,zharmonizowanych norm jest dobrowolne;
  • zakłada się domniemaną zgodność wyrobu z podstawowymi wymaganiami bezpieczeństwa, jeżeli wyrób jest zgodny z właściwymi normami zharmonizowanymi;
  • ocenie zgodności wyrobu nadaje się znaczenie priorytetowe.
Dyrektywy nowego podejścia obejmują swym zasięgiem zazwyczaj wąskie grupy wyrobów np. zabawki, sprzęt ochrony osobistej czy wyroby medyczne, choć są również dyrektywy o szerszym charakterze, jak np. dyrektywa kompatybilności elektromagnetycznej. Niektóre wyroby mogą podlegać więcej niż jednej dyrektywie, np. wiele wyrobów elektromechanicznych podlega jednocześnie dyrektywie maszynowej, niskonapięciowej i kompatybilności elektromagnetyczne [2]. Każde z krajów członkowskich Unii Europejskiej ma obowiązek wydania przepisów krajowych wprowadzających daną dyrektywę. Może to zrobić np. poprzez ustawę, rozporządzenie lub inny akt prawny. W Polsce dyrektywy wprowadzane są przez odpowiednie rozporządzenia.
Dyrektywy można podzielić na 2 podstawowe rodzaje:
  • pierwszy rodzaj stanowią dyrektywy nowego i globalnego podejścia dotyczące projektowania, budowy i wprowadzania na rynek wyrobów, wydawane w celu zapewnienia możliwie najwyższego ich bezpieczeństwa. Ich przepisy dotyczą projektantów i konstruktorów oraz producentów wyrobów. Tylko wyroby spełniające wymagania ujęte w tych dyrektywach mają zapewniony swobodny przepływ  w Europejskim Obszarze Gospodarczym;
  • drugi rodzaj dyrektyw dotyczy pracodawców – są to tzw. Dyrektywy socjalne (społeczne), określające minimalne wymagania BHP, jakie powinni oni zapewnić pracownikom podczas pracy.
Europejski Obszar Gospodarczy (EOG)tworzą państwa członkowskie Unii Europejskiej oraz Islandia, Lichtenstein i Norwegia – członkowie EFTA, sygnatariusze umowy EOG – oraz w Szwajcarii (umowa dwustronna z UE).  Źródło: Wikipedia
Jedną z najważniejszych dyrektyw tzw. „Nowego Podejścia” do harmonizacji przepisów unijnych jest dyrektywa maszynowa. Jest to dyrektywa pierwszego rodzaju. Pierwsza dyrektywa maszynowa została wydana w 1998 r. pod tytułem „Dyrektywa 98/37/EC Parlamentu Europejskiego i Rady z 22 czerwca 1998 r. o zbliżeniu praw dotyczących maszyn w państwach członkowskich” i opublikowana w Dzienniku Urzędowym Wspólnot Europejskich OJ nr L207 z 23.07.1998 r. str. 1. Dyrektywa maszynowa została wprowadzona w Polsce przez Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 10 kwietnia 2003 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla maszyn i elementów bezpieczeństwa (Dz.U. Nr 91, poz. 858).
W dyrektywie maszynowej podano definicje maszyny, a obowiązkiem producenta jest określenie, na podstawie tych definicji, czy jego produkt podlega dyrektywie. Zdefiniowano pojęcie maszyny w sensie ogólnym, zespół maszyn, sprzęt wymienny oraz urządzenie zabezpieczające. Wykluczono z zakresu dyrektywy takie wyroby, jak:
  • maszyny, których jedynym źródłem napędu jest siła mięśni ludzkich, z wyjątkiem maszyn używanych do podnoszenia i opuszczania ładunków,
  • maszyny do użytku medycznego mające bezpośredni kontakt z pacjentem,
  • kotły parowe, zbiorniki i  zbiorniki ciśnieniowe,
  • broń palna,
  • różnego rodzaju dźwigi,
  • oraz wiele innych.
Wyroby te wymienione są w Rozdziale 1. Opisano również procedurę przeprowadzania oceny zgodności, opisano co powinna zawierać instrukcja maszyny i podano wzór deklaracji zgodności oraz znaku CE. Ważną częścią dyrektyw są załączniki, które określają m.in. zasadnicze wymagania, jakie powinien spełniać dany wyrób podlegający dyrektywie. Wymagania te mają charakter ogólny. Ich konkretyzację stanowią normy zharmonizowane z dyrektywą.
Stosowanie dyrektywy 98/37/WE wykazało z czasem, że w praktyce występują wątpliwości odnoszące się do przyporządkowania niektórych wyrobów do zakresu jej stosowania. Trwające 5 lat prace nad nowelizacją dyrektywy zakończyły się opublikowaniem nowej dyrektywy 2006/42/WE. Została ona wprowadzona przez Radę Unii Europejskiej w dniu 25 kwietnia 2006 r. Została opublikowana w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej L 157 z 9.06.2006 jako dyrektywa 2006/42/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 17 maja 2006 r. w sprawie maszyn, zmieniającą dyrektywę 95/16/WE. W nowej dyrektywie zmieniono, uzupełniono i doprecyzowano definicje wyrobów, które obejmuje dyrektywa maszynowa oraz bardziej jednoznacznie określono wyroby wyłączone z zakresu jej stosowania. Zgodnie z art. 26 tej dyrektywy państwa członkowskie UE powinny były najpóźniej do dnia 29 czerwca 2008 r. przyjąć i opublikować przepisy wprowadzające postanowienia dyrektywy 2006/42/WE do prawodawstwa krajowego, a od 29 grudnia 2009 r. stosować wydane przepisy, wdrażając tym samym do praktyki postanowienia tej dyrektywy. Dyrektywa 2006/42/WE została wprowadzona do prawa polskiego rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 21.10.2008 w sprawie zasadniczych wymagań dla maszyn – Dz. U Nr 199. poz.1228. W nowej dyrektywie maszynowej wyszczególniono grupy wyrobów, do których ma ona zastosowanie, zmodyfikowano, uzupełniono i doprecyzowano definicje tych wyrobów oraz bardziej jednoznacznie określono wyroby wyłączone z zakresu jej stosowania [3].W nowej dyrektywie usunięto niepewności co do związku dyrektywy maszynowej z „używanymi maszynami”– jednoznacznie określono pojęcia „wprowadzenie do obrotu” oraz „wprowadzenie do użytkowania”, zwracając uwagę na to, że dotyczy to pierwszego udostępniania wyrobu we Wspólnocie; maszyny używane, o ile nie były po pierwszym wprowadzeniu do obrotu poddane istotnym zmianom, są uznawane jako już wcześniej wprowadzone do obrotu i nie podlegają dyrektywie maszynowej lecz dyrektywie 2009/104/WE dotyczącej bezpieczeństwa użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy [4]. Dyrektywa 2009/104/WE jest przykładem dyrektywy socjalnej, dotyczącej minimalnych wymagań w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny użytkowania sprzętu roboczego przez pracowników podczas pracy, obowiązujący właścicieli maszyn wyprodukowanych lub wprowadzonych na rynek polski przed 1 stycznia 2003 r. Maszyny takie nie muszą spełniać wymagań zasadniczych podanych w dyrektywie maszynowej, a tzw. wymagania minimalne zgodnie z dyrektywą 2009/104/WE, zwanej także dyrektywą narzędziową. O wymaganiach minimalnych jeszcze będzie mowa na tym blogu.
[1] Przewodnik metodyczny do europejskich oraz krajowych modeli oceny zgodności – „Modele oceny zgodności bezpieczeństwa wyrobów z dziedziny automatyki, robotyki oraz zintegrowanych systemów wytwarzania”, CIOP 2000 r.
[2] http://www.tech-system.net/bezpieczenstwo-maszyn/obowiazki-producenta-maszyn.html
[3] Bezpieczeństwo Pracy 4/2007 – „Podstawowe zmiany wprowadzone nową dyrektywą maszynową 2006/42/WE”
[4] Bezpieczeństwo Pracy 5/2005 – „Nowelizacja dyrektywy maszynowej 98/37/WE”
error: Treść jest chroniona !!
Enable Notifications OK No thanks