Manipulacje przy urządzeniach ochronnychTechniczne środki bezpieczeństwa

Mocowanie osłon stałych

W przypadku tak prostej czynności, jak zwykłe mocowanie osłon stałych, producenci maszyn popełniają sporo błędów. Dyrektywa maszynowa 2006/42/WE podaje kilka wymagań dotyczących osłon stałych. Część z tych wymagań jest bardzo rzadko stosowana przez producentów w praktyce, a należy pamiętać, że niespełnienie tych wymagań jest wystarczającym dowodem na zakwestionowanie znaku CE, nadanego przez producenta.

W p. 1.4.2.1 dyrektywy maszynowej 2006/42/WE można znaleźć wymaganie zasadnicze, które mówi o tym, że systemy mocowania osłon stałych muszą pozostać przymocowane do osłon lub do maszyny, jeżeli osłony zostały usunięte. Brak elementów mocujących musi uniemożliwiać pozostawanie osłon na swoim miejscu. Poradnik do dyrektywy maszynowej uzupełnia te wymagania precyzując, że jeżeli dostęp do strefy chronionej osłoną stałą nie jest konieczny lub jeżeli niezbędny dostęp można uzyskać wykorzystując inną drogę, osłony stałe można mocować trwale, na przykład metodą spawania, nitowania lub klejenia. Jeżeli natomiast niezbędne jest otwarcie lub demontaż osłony stałej, otwarcie lub usunięcie elementów mocujących, powinno to być możliwe wyłącznie przy użyciu narzędzi. Celem tego wymagania jest ograniczenie, aby wykonywanie czynności demontażu osłon stałych było realizowane wyłącznie przez wykwalifikowane i upoważnione osoby. Mocowanie osłon stałych należy wykonać na przykład za pomocą śrub, wkrętów lub innych części złącznych, które można zdemontować jedynie przy użyciu narzędzi, takich jak klucze. Wyboru systemu mocowania i narzędzi należy dokonywać w świetle oceny ryzyka. Nie można stosować mocowań, które można szybko poluzować lub usunąć, takich jak nakrętki skrzydełkowe lub zamocowania szybko zwalniające.

Wg poradnika do dyrektywy maszynowej 2006/42/WE, systemy mocowania osłon stałych muszą pozostać przymocowane do osłon lub do maszyny, jeżeli osłony zostały usunięte. Celem tego wymagania jest zmniejszenie ryzyka spowodowanego utratą choćby jednego mocowania, jeżeli osłony zostały usunięte na przykład w celu wykonania czynności konserwacyjnych. Taka utrata może spowodować, że osłona nie zostanie z powrotem zamocowana, lub zostanie zamocowana na swoim miejscu jedynie częściowo, lub zostanie zamocowana za pomocą mocowań zastępczych o nieodpowiedniej wytrzymałości, a więc osłona nie będzie odpowiednio pełnić swojej funkcji ochronnej w przypadkach, w których na przykład niezbędna jest ochrona przed wyrzucanymi częściami przez ich zatrzymanie przez osłonę.

Wymaganie to dotyczy każdej osłony stałej, w przypadku której istnieje prawdopodobieństwo, że zostanie ona zdjęta przez użytkownika a jej elementy mocujące mogą zaginąć; przykładem są osłony stałe, które są zdejmowane podczas ich rutynowego czyszczenia, nastawiania lub konserwacji, wykonywanych na miejscu przez użytkownika.

Mocowanie osłon stałych - przykład nieodpowiednio zamocowanej osłony
Osłona stała, która odkręcona jest głównie dlatego, że potrzebny jest stały dostęp do strefy zagrożenia (elementy systemu sterowania pozostające pod napięciem elektrycznym).

Wymóg niekoniecznie ma zastosowanie do osłon stałych, co do których istnieje prawdopodobieństwo, że zostaną zdjęte jedynie w przypadkach, w których na przykład przeprowadzany jest kapitalny remont maszyny, maszyna poddana jest naprawie głównej, lub zostaje zdemontowana na części w celu przeniesienia w inne miejsce pracy. Z tego samego powodu nie jest niezbędne stosowanie tego wymagania do obudów maszyn przeznaczonych do użytkowania przez klientów, jeżeli w instrukcjach producenta stwierdza się, że naprawy wymagające demontażu tych obudów mogą być wykonywane wyłącznie w specjalistycznym warsztacie remontowym. W takim przypadku należy stosować systemy mocowania, których nie można łatwo usunąć. Wymaganie opisane w p. 1.4.2.1 dyrektywy maszynowej 2006/42/WE jest wymaganiem zasadniczym, co oznacza, że niespełnienie tego wymagania może być podstawą do zakwestionowania zgodności maszyny z wymaganiami dyrektywy maszynowej.

Na rynku istnieje kilku producentów, oferujących system zabezpieczenia śrub przed wypadnięciem. Popularnym rozwiązaniem jest odpowiedni kształt śruby ze specjalną podkładką. Podczas pierwszego wkręcania śruby, główka śruby wkręcając się powoduje spłaszczenie się podkładki, przez co średnica otworu podkładki ulega zmniejszeniu. Sprasowana podkładka zapobiega wypadnięciu śruby.

Mocowanie osłon stałych - system savetix

Innym, bardzo istotnym wymaganiem zasadniczym jest wymaganie, aby brak elementów mocujących uniemożliwiał pozostawanie osłon na swoim miejscu. Innymi słowy – bez elementów mocujących osłona musi odpaść. Celem tego wymagania jest zapobieganie sytuacjom, w których operatorzy nie zdają sobie sprawy, że osłona stała nie została odpowiednio zamocowana na swoim miejscu, lub w których nieprawidłowo zamocowano osłonę z powrotem. Osłona, która jest tak często zdejmowana, że operator maszyny nie przykręca osłony, lecz odstawia ją na bok, powinna być osłoną ruchomą. Jeśli dodatkowo brak elementów mocujących pozwala na pozostawieni osłony na swoim miejscu, oznacza to, że operator nigdy nie przykręci takiej osłony, pozostawiając sobie możliwość dostania się do strefy niebezpiecznej maszyny. Maszyna taka została zaprojektowana bez uwzględnienia możliwego do przewidzenia niewłaściwego jej użycia, co najczęściej jest skutkiem nieprawidłowo przeprowadzonej oceny ryzyka lub całkowitego braku takiej oceny. Projekt oraz wybór typu osłon musi być wykonany zgodnie z wynikami oceny ryzyka, a osłony (jako środek ochronny) służą do eliminacji zagrożeń lub zmniejszenia ryzyka. Dla przypomnienia, poniżej jedno z wymagań tzw. zasad bezpieczeństwa kompleksowego, o którym producent maszyny musi bezwzględnie pamiętać:

P. 1.1.2. lit a: Maszyna musi być zaprojektowana i wykonana w taki sposób, aby nadawała się do wykonywania swojej funkcji oraz mogła być obsługiwana, regulowana i konserwowana bez narażenia osób na ryzyko w trakcie wykonywania tych czynności w przewidzianych warunkach, ale także z uwzględnieniem możliwego do przewidzenia jej niewłaściwego użycia. Przedsięwzięte środki muszą mieć na celu wyeliminowanie wszelkiego ryzyka w okresie całego założonego okresu eksploatacji maszyny, z jej transportem, montażem, demontażem, unieruchomieniem i złomowaniem włącznie.

Mocowanie osłon stałych - przykład nieodpowiednio zamocowanej osłony
Ta osłona stała nie jest wyposażona w elementy mocujące. Osłona jest założona tak, że brak elementów mocujących nie powoduje jej spadnięcia. Powoduje to, że osłona jest tylko zawieszona na uchwytach i można ją łatwo zdjąć. Osłona taka nie spełnia swojego zadania, a maszyna została zaprojektowana bez uwzględnienia wszystkich możliwości nieprawidłowego użytkowania jej zgodnie z jej przeznaczeniem, lub producentowi maszyny po prostu zabrakło wiedzy.

Mocowanie osłon stałych to czynność, która wydaje się jedną z najprostszych, intuicyjnych i naturalnych w całym projektowaniu bardzo skomplikowanych maszyn. Skupiając się na całościowym podejściu do projektowania, zespół projektowy skupia się zazwyczaj na tym, aby maszyna nadawała się do wykonywania swojej funkcji, na dalszy plan odsuwając łatwo do przewidzenia niewłaściwe użytkowanie takiej maszyny. Doprowadza to później do sytuacji, kiedy dochodzi do manipulowania przy technicznych środkach bezpieczeństwa. Pamiętajmy, że tak proste zadanie jak mocowanie osłon stałych i wybór typu osłony w zależności od wyników oceny ryzyka jest najłatwiejsze do zweryfikowania przez osoby biegłe, zatrudnione do oceny stanu technicznego maszyn. Brak spełnienia wymagań zasadniczych jest podstawą do zakwestionowania znaku CE, nadanego przez producenta maszyny.

error: Treść jest chroniona !!
Enable Notifications OK No thanks