Wyłącznik linkowy bezpieczeństwa to element bezpieczeństwa, który jest zupełnie niepodobny do popularnego przycisku koloru czerwonego na żółtym tle. A funkcja takiego elementu jest identyczna, jak dla czerwonego przycisku zatrzymania awaryjnego. Jeśli chodzi o urządzenia awaryjnego zatrzymania, nie ma wątpliwości, że czerwony przycisk grzybkowy jest najbardziej powszechnym i najbardziej rozpoznawalnym elementem służącym do awaryjnego zatrzymywania, czego nie można powiedzieć o linkowym wyłączniku bezpieczeństwa.

Powszechnie znana nazwa „wyłącznik linkowy” jest trochę myląca. Funkcja zatrzymania awaryjnego nie służy do wyłączania, a zatrzymywania. Mimo to, nie spotkamy się raczej z nazwą „zatrzymywacz linkowy”, czy „linka zatrzymania awaryjnego”. Nazwa taka jak „wyłącznik linkowy bezpieczeństwa” funkcjonuje w języku polskim. Nazwą tą posługują się producenci tych urządzeń i raczej się to nie zmieni. Można się spotkać również z nazwą „linkowy wyłącznik zatrzymania awaryjnego”. Odpowiedniejszą nazwą jest zapewne „Stop Pull-Cord” albo „Rope pull emergency stop switch” w języku angielskim.

O tym, jaka jest różnica pomiędzy wyłączeniem a zatrzymaniem awaryjnym pisałem w artykule „O czerwonym przycisku zatrzymania…”

Powiązany temat: O czerwonym przycisku zatrzymania

Wyłącznik linkowy bezpieczeństwa jest najczęściej używany w przypadku długich odcinków maszyn pomiędzy normalnymi stanowiskami operatora – na przykład w systemach przenośników. Należy pamiętać, że urządzenia zatrzymania awaryjnego są uzupełniającymi środkami ochronnymi. Oznacza to, że ​​mają one uzupełniać zastosowane, tzw. podstawowe środki ochronne . W sytuacji pokazanej poniżej podstawowe zabezpieczenia to stała osłona przenośnika wzdłuż krawędzi taśmy. Nie ma żadnej ochrony, która chroniłaby osobę przed kontaktem z takim przenośnikiem. Stąd konieczność zastosowania rozwiązań bezpiecznych samych w sobie – brak ostrych krawędzi, małe prędkości i rolki napędzające ze sprzęgłem ślizgowym.

Wyłącznik linkowy bezpieczeństwa może być równie dobrze wykorzystany w krótszych lub mniejszych aplikacjach niż w przykładzie powyżej. Podstawową ideą jest zapewnienie osobie możliwości uaktywnienia funkcji zatrzymania awaryjnego z dowolnego miejsca wzdłuż określonej długości. Ta sama idea jest czasem używana, gdy pracownik może być obecny w wielu punktach wzdłuż maszyny, bez zdefiniowanej wyraźnej stacji roboczej.

Wyłącznik linkowy bezpieczeństwa – budowa

Wyłącznik linkowy bezpieczeństwa to dosyć dziwne urządzenie, mimo tego, że przez normę PN-EN ISO 13850 wyraźnie dopuszczalne, nie jest tak dobrze widoczne i tak dobrze rozpoznawalne, jak popularne przyciski zatrzymania awaryjnego, które zawsze powinny być czerwone z żółtym tłem. Stąd też wyłącznik linkowy bezpieczeństwa jest najprawdopodobniej najbardziej niewłaściwym urządzeniem zatrzymania awaryjnego. Dla elementu detekcyjnego – w tym przypadku linki – nie da się zapewnić żółtego tła. Norma PN-EN ISO 13850 definiuje jednak kilka wymagań, które powinny być spełnione dla tego typu urządzenia, co sprawia, że można je stosować.

Wyłącznik linkowy bezpieczeństwa składa się z następujących elementów:

 

1. wyłącznik linkowy,
2. drugi wyłącznik linkowy lub sprężyna naciągowa,
3. linka,
4. rolka prowadząca, prowadnica z oczkiem itp.

Wymagania instalacyjne

Norma PN-EN ISO 13850 stawia wymaganie, aby sygnał zatrzymania awaryjnego był generowany, jeśli drut lub linka jest obluzowana lub przerwana albo odłączona. Linkowy wyłącznik bezpieczeństwa wyposażony jest w funkcję sprawdzającą zerwanie linki. Zerwanie linki skutkuje uaktywnieniem funkcji zatrzymania awaryjnego. Dlatego linka musi być wstępnie naciągnięta, aby wyłącznik linkowy miał przełączone styki. Każde pociągnięcie linki lub jej zerwanie od ustalonej pozycji naciągu skutkuje zatrzymaniem awaryjnym. Niektóre wyłączniki linkowe są wyposażone we wskaźnik informujący o poprawnym naciągnięciu linki.

Wyłączniki linkowe nie muszą znajdować się na tej samej płaszczyźnie. Ponieważ linka jest elastyczna, można zmienić jej kierunek tak, aby mogła być rozciągnięta wzdłuż obszaru roboczego. Istnieją wyspecjalizowane rolki zaprojektowane do prowadzenia kabli wokół narożników. Zwykle zmniejsza to długość roboczą linki, ponieważ każde ugięcie powoduje zmianę naprężenia linki. Do prowadzenia linki wzdłuż jej długości służą rolki prowadzące, śruby oczkowe lub prowadnice.

 

Druty lub linki stosowane jako elementy sterownicze urządzeń zatrzymania awaryjnego, powinny być tak zaprojektowane i usytuowane, aby zapewnić ich łatwe użycie. Należy przy tym uwzględnić takie czynniki, jak:

• wartość ugięcia konieczną do wygenerowania sygnału zatrzymania awaryjnego,
• możliwe ugięcie maksymalne,
• minimalny odstęp pomiędzy drutem lub linką a najbliższym przedmiotem w otoczeniu,
• zapewnienie widoczności drutów lub linek (np. przez użycie chorągiewek znakujących), oraz
• siłę potrzebną do zadziałania i jej kierunek w stosunku do drutu lub linki, aby uruchomić urządzenie zatrzymania awaryjnego.

W momencie zaistnienia sytuacji, w której konieczne będzie zadziałanie na wyłącznik linkowy bezpieczeństwa człowiek może zareagować w przedziwny sposób. Może np. nie pociągnąć linkę w dół lub w bok, ale próbować ją pociągnąć wzdłuż jej kierunku rozciągnięcia, jak na rysunku poniżej.

 

W takiej konfiguracji jak na rysunku w przypadku poziomej aktywacji linki (zgodnie ze strzałką), linkowy wyłącznik bezpieczeństwa nie spowoduje wyłączenia. Instalacja jest nieprawidłowa. Linka została naciągnięta tak, że wyłącznik linkowy bezpieczeństwa ma przełączone styki w pozycji środkowej, jednak sztywny montaż jednego końca linki z konstrukcją nie zapewnia prawidłowego działania funkcji zatrzymania awaryjnego. Przykład takiego sztywnego montażu pokazano na zdjęciu poniżej:

Wg normy PN-EN ISO 13850 jeśli jest prawdopodobne, że urządzenie zatrzymania awaryjnego będzie uruchamiane przez ciągnięcie za drut wzdłuż jego osi, to ciągnięcie za drut w każdym kierunku powinno skutkować wygenerowaniem sygnału zatrzymania awaryjnego. Wobec tego wymagania, sztywny montaż linki z konstrukcją jest nieprawidłowy.

Zainstalowanie sprężyny na tym końcu, jak na rysunku poniżej lub montaż jeszcze jednego wyłącznika linkowego bezpieczeństwa skutecznie poprawia tą sytuację. Wyłącznik linkowy bezpieczeństwa przerywa obwód zatrzymywania bez względu na kierunek aktywacji linki.

 

 

Barwa linki lub drutu powinna być koloru czerwonego. Wg normy PN-EN ISO 13850 jeśli do poprawy widoczności drutów i linek stosowane są chorągiewki znakujące, to powinny być one barwy czerwonej i żółtej (np. w paski czerwone i żółte lub na przemian czerwona i żółta). Norma podaje również zalecenie, aby stosować symbol IEC 60417-5638 do identyfikacji chorągiewek znakujących. Norma nie określa formy i kształtu chorągiewek.

Chorągiewki umieszcza się na lince tam, gdzie linka słabo odróżnia się od otoczenia, na przykład przed siatką, różnymi plecionymi konstrukcjami, mocowaniem lin, itp. Służy również do podkreślenia przeznaczenia linki z powodu dużego zapylenia i osadów na lince zatrzymania awaryjnego nawet, kiedy jej czerwony kolor przestanie być widoczny. Chorągiewkę należy umieszczać w miejscu, w którym występuje najmniejsze prawdopodobieństwo chwytania za linkę. Przy ustalaniu położenia chorągiewki należy brać pod uwagę to, że chorągiewka zamocowana do linki stanowi przeszkodę w jej ruchu. Trzeba więc umieszczać chorągiewkę w wystarczającej odległości od rolek lub oczek prowadzących linkę.

Podsumowanie

Funkcjonowanie linkowego wyłącznika awaryjnego musi spełniać wymagania normy PN-EN ISO 13850, a istnieje wiele sposobów, aby instalację wykonać w nieodpowiedni sposób. Z troską i dbałością o szczegóły możesz zainstalować taki system bez większych trudności. Pamiętaj też, że funkcja zatrzymania awaryjnego musi być wykonana z poziomem PL(c) wg PN-EN ISO 13849-1, zgodnie z najnowszym wydaniem normy PN-EN ISO 13850. Ocena ryzyka dla maszyny powie Ci, czy wymagany jest wyższy poziom wydajności.

Na koniec pamiętajmy o jeszcze jednym wymaganiu, jakie podaje norma PN-EN ISO 13850. Otóż niezależnie od instrukcji, jakie otrzymujemy podczas zakupu wyłączników linkowych bezpieczeństwa, wyposażając maszynę w tego rodzaju urządzenie bezpieczeństwa, w instrukcji użytkowania maszyny powinna znaleźć się informacja, że po uruchomieniu, a przed zwolnieniem, maszyna powinna zostać sprawdzona wzdłuż całej długości drutu lub linki, w celu wykrycia przyczyny uruchomienia. Powinny być podane informacje dotyczące ustawienia drutu lub linki i dalszej regulacji.