Problem braku aktualizacji norm – cz. 2 sterowanie oburęczne

W poprzednim artykule opisałem problem dotyczący braku aktualizacji niektórych norm i konsekwencji z tym związanych, utrudniających życie projektantom na przykładzie pras hydraulicznych. W kolejnej części jako przykład sprzeczności zawartych w obowiązujących starych i znowelizowanych normach posłuży sterowanie oburęczne.

Z jednej strony w budowie nowych maszyn obowiązują wymagania z zakresu aktualnego stanu wiedzy techniki (zawarte m.in. w normach zharmonizowanych z dyrektywą maszynową 2006/42/WE), a z drugiej strony wciąż obowiązują niezmieniane od lat normy, które stoją w sprzeczności z normami zaktualizowanymi. Taki stan został pokazany na przykładzie normy typu B PN-EN ISO 13849-1 i normy typu C dotyczącej pras hydraulicznych PN-EN 693+A1, a podkreślam, że zasadą jest, że jeśli na dane zagadnienie istnieje norma typu C, norma ta ma hierarchicznie pierwszeństwo nad normą typu B. Oznacza to, że postanowienia opisane w normie typu C są ważniejsze od tych opisanych w normie typu B.

W tym artykule chcę opisać inny przykład, związany z normą typu B PN-EN 574+A1 dotyczący zasad projektowania sterowania oburęcznego. W p. 11.2 opisano wymaganie, aby urządzenie sterujące sterowania oburęcznego, niebędące integralną częścią maszyny i zgodne z tą normą miało trwałe i czytelne etykiety z:

• nazwą i adresem producenta urządzenia,
• modelem lub określeniem typu,
• nr seryjnym i rok produkcji,
• typem urządzenia sterującego zgodnie z rozdz. 4 i tablicą 1 oraz numerem niniejszej normy.
• czasem zadziałania oburęcznego urządzenia sterującego.

Przykład takiego urządzenia sterującego, niebędącego integralną częścią maszyny pokazano na zdjęciu poniżej.

Jeśli oburęczne urządzenie sterujące jest integralną częścią maszyny , oznakowanie zgodne z normą PN-EN 574+A1 powinno być umieszczone na maszynie, np. w pobliżu urządzeń sterowniczych lub na tabliczce znamionowej maszyny. Oznakowanie powinno zawierać co najmniej typ oburęcznego urządzenia sterującego i numer niniejszej normy. Inne dane techniczne oburęcznego urządzenia sterującego powinny być podane w instrukcji obsługi maszyny.

Poniżej przykład sterowania oburęcznego, które jest integralną częścią maszyny, czyli jest wykonane przez producenta maszyny lub przez modernizatora w postaci osobnych przycisków sterujących. Inny przykład takiego sterowania oburęcznego pokazany jest na początku tego artykułu.

Wybór powinien się odbywać w następujący sposób: jeśli spełniono wszystkie wymagania dotyczące jednej z kolumn zaznaczonych znakiem x, oznacza to, że oburęczne urządzenie sterujące jest zgodne z typem dotyczącym danej kolumny, np. tak, jak poniżej.

Odpowiada to następującej architekturze oburęcznego urządzenia sterującego, pokazanej na schemacie poniżej. Urządzenie zaznaczone kolorem szarym to dedykowany do urządzeń sterowania oburęcznego przekaźnik bezpieczeństwa, zapewniający m.in. synchroniczność pobudzania przycisków -S1, -S2. Dla tych, co nie wiedzą – synchroniczność polega na jednoczesnej aktywacji obydwu przycisków z odstępem czasu mniejszym niż 500ms. Zwolnienie jednego z dwóch przycisków musi spowodować wyłączenie wyjść sterujących przekaźnikami -K1 i -K2, a manewr zblokowania np. przycisku -S2 w celu aktywacji tylko przycisku -S1 jest niemożliwy. Jest to najczęściej spotykany typ oburęcznego urządzenia sterującego.

Dla takiego typu, zgodnie z wymaganiem normy PN-EN 574+A1 należy umieścić oznakowanie zgodnie ze wzorem opisanym w p. 11.2 niniejszej normy. Na podstawie wyników z powyższego przykładu będzie ono wyglądało następująco:

Wracając do problemu związanego z typem oburęcznego urządzenia sterującego, to wynika on z tego, że odwołuje się do nieaktualnej już normy PN-EN 954-1. Oczywiście z braku aktualizacji, norma dotycząca projektowania oburęcznych urządzeń sterujących jest nadal obowiązująca, a architektury dotyczące kategorii wg aktualnie obowiązującej normy PN-EN ISO 13849-1 są z niewielkimi różnicami zbieżne z architekturą kategorii opisanych w nieaktualnej już normie PN-EN 954-1 i być może nie będzie żadnym błędem, jeśli bez uwzględniania tych różnic do określenia typu weźmiemy pod uwagę tylko wymagania normy PN-EN 954-1, ale przecież obowiązuje nas wymaganie stosowania aktualnych norm.